Ahimsa: İslam'ın Uzak Doğusuna Dair Notlar

-
Ahimsa; zarar vermeme ilkesi üzerine kurulu uzak doğu heterodoks felsefi akımlarından biridir. Tabi ki menşei yine Buda'dır. Genel olarak Caynacılıkta temel ilke olarak ele alınan ahimsa felsefesi, Hindular ve Budacılar da yüzyıllardır kutsal sayılmış bir düşünce akımıdır. O kadar ki Mahatma Gandhi bu ilkeyi temel manifesto olarak belirlemişti. İlkeleri arasında, hayvan öldürmemek, vejeteryenlik gibi unsurlar bulunduran ahimsa; Hindular nazarında yaygın şekilde etkili olmamakla birlikte, Janizm/Caynacılıkta önem arz eden bir öğretidir.

Ahimsa felsefesinin ilginç olan kısmı şudur ki, ''ilahi dinler'' kategorisine aldığımız dinlerin tümünde bu semboller, kişiler nazarında hayat bulmuştur. Yahudi ve Müslüman kültüründe Hamsa olarak bilinen bu anlayış, dinlerin sembolü olarak sunulan kadınlar üzerinden bu kültürlerde canlı tutulmuştur, yalnız bir farkla;

Cavnacılıkta olduğu gibi hümanist bir anlayışla değil, daha çok eski pagan adetlerini çağrıştıran biçimde, kötülüklerden arındırma, nazardan koruma şeklindeki göstergelerle ele alınmış; Miryam'ın eli,Fatıma nın eli şeklinde bu ilahi kategoriye aldığımız kültürlere sirayet etmiştir. Tıpa tıp yapılan geçişler o kadar birbirine benzemektedir ki; Jainizm, janizm/caynacılık gibi kültürlerde ahimsa felsefesinin sembolü olan ''ahimsa eli'' şu şekilde olup;



İslam Kültüründe Fatıma'nin eli olarak bilinen sembol ise;

şeklinde resmedilmiş, alınmış, aktarılmıştır.

ve Yahudilik, yani hameş eli ise;



olarak ''intihal'' edilmiştir.

Genel olarak dinler arasındaki sembolik, foklorik ve ritüel bağlamındaki ''intihaller'', geçişler bizleri hep heyecanlandırmıştır. Çünkü bir kültürde bir şeyi anlatan sembol, diğer kültürde mutlak surette o kültürün bilinen kişisel kültleri üzerine bina edilmiştir. Mesela ahimsa eli'nin islam kültürüne ''fatıma ana eli'' olarak monte ettirilmesi gibi. bilinen bir gerçektir ki, bugün hurafe olduğunu bildiğimiz halde, İslami Kültür havzasına kattığımız birden fazla unsurun İslam öncesi kültürler yakından ilişkisi bulunmaktadır. Ahimsa/hamsa ise onlardan biridir.

 Saygılar...


Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

İlkel Komünal Bir Hareket: Mazdek İsyanı

-
Resim
Teolojik temelini Maniheizm'in kurucusu Mani'den alan, ancak Mani'nin dualist teolojik öğretisini farklı bir içeriğe büründürerek Sasaniler döneminde ortaya çıkan, tarihte ilk denilebilecek ilkel komünal nitelikli isyan mazdek isyanıdır. Zerdüşt bir rahip olan Mazdek ya da kaynaklarda çeşitli şekillerde görüldüğü gibi Mazdak; Sasaniler dönemindeki Zerdüşt din adamlarının toplum nazarındaki konumunun ciddi şekilde sorgulanmasını, yönetimin ve kurumsallaşmış Zerdüşt dini algısının toplumu fakirleştirdiği, yozlaştırdığı hatta ve hatta ''din yoluyla'' halkların sömürüldüğü gerekçesi ile -ayrıca doğrudur- toplumsal bir hareket başlatmıştır. Tabi ki bu toplumsal hareketin teolojik bir temeli de vardır, elbetteki Maniheizm yani Manicilik. Nitekim Manicilikle ciddi benzerlikleri olan bu hareketin Mani'den etkilendiği barizdir. Mesela aynı şekilde ressam Mani'de Pers İmparatorluğu döneminde kurumsallaşan ve bu yolla halkı belli bir amaca kanalize eden
Devamı

Babek El Hürremi ve Hürremiler Üzerine Notlar

-
Resim
                      İnsanlık tarihi sürekli olarak çatışmaların, kavgaların; güç devşirme siyasetlerinin sahnesi olmuştur. Bir de buna dinler tarihi açısından baktığımızda ise adeta karşımıza bir ''kan imparatorluğu'' çıkmaktadır. İşte Babek El Hürremi'de tarihteki ''kan imparatorluğu'' hegemonyasının kurbanlarından biridir. Kimdir Babek? Hangi amaca binaen 23 yıl çok kanlı bir şekilde ve ciddi bir direnişle süren bir hareket başlatmıştır? Referans aldığı temel değerler nelerdir? Şovenizm mi Teokrasi mi yoksa gerçekten sınıf savaşı veren bir devrimci mi? Babek'i tanıyabilmek için,  öncelikle Babek'in fikir dünyasına etki eden  olaylar ve yetiştiği coğrafya; o coğrafyanın İslam öncesi ve sonrası sosyo-politik durumu; Babek ve hareketinin hangi referanslarla yola çıktığı mühimdir. Öncelikle açığa kavuşturulması gereken bir durum var ki Babek El Hürremi bu başlıkta bazı makalelerde ve forumlarda bahsedildiği gibi bir Türk ve ya &#
Devamı

Zenc İsyanı Üzerine Notlar

-
Resim
Abbasi dönemi mühim isyanlarından biri olan Zenc hareketi, adını malundur ki zenci kölelerden almıştır. Her ne kadar zenci bir öndere sahip değilse de.  Emevilerin son dönemi ile ilk başta Abbasoğulları ile işbirliği yapan kesimler sonrasında Abbasilere karşı ciddi direnişler gerçekleştirmiştir. Kapıyı ilk olarak  Babek el Hürremi açmış, ardından ise zenc isyanı ve devamında karmatilik gibi batıni akımlar ilk dönemde İsmailiye mezhebinin teolojik etkisi ile isyan etmişlerdir. Elbette bu tip isyanların sosyo-politik sebepleri, teolojik sebeplerinden daha fazladır. Ancak ne var ki orta çağ İslam dünyasının ve tüm geçmiş medeniyetlerin hegemonya kurma unusuru olan ''din'' ve teolojik temel bu tip hareketlerden bağımsızdı denilemez. Her ne kadar teolojik; açıkça yazmak gerekirse İslami bir yönü olmamalarına rağmen. Tabi bu zihniyetin devamı sonrasında safeviyye hareketi ve şah ismail ile devam etmiştir. Kısaca yakın tarihimize de yansımaları olmuş, günümüzde ise anadolu al
Devamı